Behoor jij ook tot de bewuste mensen met oog voor het milieu? Let je meestal op je energieverbruik en doe je aan afvalscheiding? Misschien sta je zelfs niet te lang onder die lekkere, warme douche en eet je vaak vegetarisch. Dan heb je waarschijnlijk al eens nagedacht over CO2-compensatie, vooral als je nu en dan met het vliegtuig reist.
De meeste eco-reizen zijn geen eco-reizen.
Als je tegenwoordig een reis wilt boeken dan struikel je bijna over de aanbiedingen met eco-reizen. Je kunt duurzame reizen maken naar alle uithoeken van de aarde. En het reisbureau vertelt je: de CO2-uitstoot van je vliegreis kun je compenseren en zo kan je klimaatneutraal de wereld verkennen.
Hetzelfde geldt uiteraard voor de CO2-compensatieprogramma’s van luchtvaartmaatschappijen. Steeds meer mensen compenseren voor een klein bedrag (“de prijs van een kopje koffie“) de CO2-uitstoot van hun eigen vlucht.
Dat roept natuurlijk vragen op. Klopt dit eigenlijk wel? Kan je klimaatneutraal vliegen? Werkt CO2-compensatie ook op grote schaal? En als je het doet, bij wie moet je dan zijn?
Wij zijn op onderzoek uitgegaan.
Onze conclusie: CO2-compensatie is geen oplossing op grote schaal.
Bomen planten
In dit uitgebreide artikel hebben we allereerst onderzocht of CO2-compensatie door middel van bomen planten een bruikbaar middel is om de negatieve invloed van overmatige uitstoot te neutraliseren.
Onze grootste ontdekking: we hebben een extra bos ter grootte van een derde van heel Nederland planten om alleen maar de vliegkilometers van alle Nederlanders te compenseren.
Naast onze vliegreizen stoten we ook veel CO2 uit door andere activiteiten. Willen we alle “overtollige” CO2 compenseren dan moeten we voor elke Nederlander 1 hectare nieuw bos planten. Dat is in totaal vier keer de oppervlakte van heel Nederland. Daarmee kunnen we, uitgaande van gelijkblijvende uitstoot, 30-40 jaar (het opnamevermogen van een nieuwe boom) lang de uitstoot compenseren.
Het aantal vliegkilometers van alle Nederlanders omvat ongeveer 1% van het wereldwijde vliegverkeer. Wereldwijd wordt dus honderd keer zo veel gevlogen. Er is dus gewoon niet genoeg ruimte op aarde om ieders vlucht te compenseren. De wereld is te klein voor zoveel bomen.
Duurzame energieprojecten
Er zijn ook andere manieren om te compenseren, zoals het steunen van duurzame energieprojecten in met name derdewereldlanden. In deze landen kan je in theorie met weinig inspanning een grote winst behalen. Zo kan je bijvoorbeeld met een houtskooloven in een ontwikkelingsland voor lage kosten een significante vermindering in CO2-uitstoot realiseren. Dit is tegenstelling tot Nederland, waar al het “laaghangend fruit” al geplukt is.
Dragen deze projecten dan wel bij? Ook deze vraag kent geen eenduidig antwoord. Enerzijds zijn deze projecten natuurlijk goed. En behalve milieu-voordelen hebben ze ook nog een sociale impact. Echter, deze projecten moeten sowieso plaatsvinden. Dus kan je wel spreken van “compensatie”?
Daarenboven is het erg moeilijk om te bewijzen dat ze niet additioneel zijn: hoe stel je vast of die duurzame investeringen anders niet zouden gedaan zijn? Uit een rapport uitgegeven door de Europese Commissie (Opmerking: hier was een link, maar die link werkt niet meer; wordt binnenkort aangepast) blijkt dat die additionaliteit maar voor 2% van de 5500 door de onderzoekers bestudeerde compensatieprojecten is aangetoond. In 87% van die projecten waren er grote twijfels over die additionaliteit en over de hoeveelheid geclaimde reductie (te hoog geschat).
En ook hier voor onze beeldvorming: wat zou dit op grote schaal betekenen? Hoeveel duurzame energie heb je bijvoorbeeld nodig om onze Nederlandse overtollige CO2 te compenseren? In het artikel nemen we windenergie op de Noordzee als voorbeeld. Om al onze Nederlandse overtollige CO2 te compenseren moeten we acht keer zoveel windmolens extra op de Noordzee zetten als er al staan (inclusief de plannen tot en met 2020).
Ook hier geldt dus helaas: CO2-compensatie via duurzame energieprojecten is geen oplossing.
Dus eerst voorkomen…
Er is voorlopig maar één effectieve maatregel mogelijk: beperk de CO2-uitstoot. Ofwel, draai de CO2-kraan dicht, want louter compenseren is dweilen met de kraan open. Dit geldt uiteraard voor al je CO2-uitstoot, niet alleen voor je (vlieg-) reizen.
Wat betreft reizen helpen we je uiteraard wel graag op weg:
- Onze lessen voor duurzaam reizen op een rij, zodat je met weinig moeite die leuke groene vakantie kan plannen: Zo plan je de duurzame reis van je dromen [link].
- In onze Duurzame Reisgids zetten we de diverse vervoersalternatieven op een rij, en kan je lezen hoe je deze reizen kan boeken.
- We laten ook zien hoe je de impact van je accommodatie en eten ter plekke kan verkleinen.
- Op zoek naar duurzame reisideeën? Laat je inspireren door deze duurzame reizigers, ontdek Europa’s mooiste plekjes of overweeg een vakantie vanuit huis.
… en dan compenseren.
Uitstoot zoveel mogelijk beperkt? Nu kan je alsnog je CO2-uitstoot compenseren, ook al is het niet de oplossing waar we het op grote schaal van moeten hebben. Want elke geïnvesteerde euro in een goed duurzaam initiatief telt.
Note: veel mensen denken als het om compenseren gaat met name aan hun vliegreizen. Maar als je er over nadenkt: elke ton broeikasgassen draagt bij aan klimaatverandering. Het maakt geen verschil of die nu afkomstig is van een vliegreis, een lange treinreis of een hoop hotelovernachtingen. Dit is met name waar als je weet dat we eigenlijk maar 2 ton CO2 per persoon mogen uitstoten om klimaatverandering tegen te gaan. Dat is veel meer dan de 12 ton CO2 die we nu per Nederlander uitstoten. Dus waarom enkel die vliegreis compenseren, en niet je treinreis, je jaarlijks autogebruik of alle andere overtollige uitstoot in je dagelijks leven?
Hoe kan je compenseren?
Klimaatcompensatie kan best verwarrend zijn, kwamen we zelf achter. Want los van bovenstaande bezwaren, geldt ook het volgende:
Je hebt een legio aan instanties die compensatie aanbieden door bomen te planten of duurzame energie projecten (Treesforall, Greenseat, Fair Climate Fund, Hivos,…). Onze eerste verbazing: de uitstoot van eenzelfde reis verschilt per initiatief. Vooral als je de uitstoot van verschillende vliegreizen vergelijkt, merk je grote verschillen in de berekeningsmethode.
Daarenboven hanteren de projecten verschillende prijzen (voor het compenseren van eenzelfde ton CO2. Een ton CO2 kan zomaar een factor 2 verschillen (van 8 tot 20 euro/ton), afhankelijk van welk project je kiest. Logisch, want verschillende projecten hebben verschillende kosten, maar dat maakt je keuze niet per se makkelijker.
Dus welk project kies je?
Als je wil compenseren via bomen planten of duurzaam energie projecten is ons belangrijkste advies: kies voor een gecertificeerd project. Milieucentraal geeft een aantal goede tips. Realiseer je dat de werkelijke prijs voor een ton CO2 vele malen hoger is dan wat je bij de meeste projecten betaalt. In plaats van de CO2- prijs van een project te volgen, kan je dus ook beslissen welk project je wilt steunen met een bedrag waar jij je goed bij voelt.
Een ander goed alternatief is bijdragen aan het opkopen en vernietigen van emissierechten, die bedrijven nodig hebben om CO2 te mogen uitstoten. Carbonkiller.org van de Nederlandse milieuorganisatie WISE biedt dit sinds kort aan. Op deze manier krijgt de industrie minder CO2-rechten en dus minder mogelijkheden tot CO2-uitstoot. En hoe minder CO2-rechten, hoe hoger (en eerlijker) de prijs.
De slotsom.
- CO2-compensatie is niet de oplossing waar we het op grote schaal van moeten hebben.
- De CO2-kraan moet dus dicht. Op het gebied van reizen is de makkelijkste manier om je uitstoot te beperken: niet vliegen, of minder vaak en minder ver.
- Anders reizen betekent niet “minder leuk”. Je krijgt er veel voor terug, en op eco-reizen helpen we je graag wegwijs is de wereld van duurzaam reizen.
- Het is goed je CO2-uitstoot te compenseren (onafhankelijk van de “bron”). Elke geïnvesteerde euro in een goed duurzaam initiatief telt.
- Als je compenseert, kies dan voor een reëel bedrag bij een gecertificeerde instelling. Of kies voor het opkopen en vernietigen van emissierechten.
Meer lezen:
- Kan je duurzaam vliegen? En bieden de technische ontwikkelingen (elektrisch vliegen en biokerosine) perspectief? Lees hier verder: waarom duurzaam vliegen niet bestaat
- Meer lezen? Op haar blog zaailingen.com deelt Linda haar bevindingen over de wereld van CO2-compensatie. Een aanrader als je je verder wilt verdiepen in de materie!
- Welke (dagelijkse) keuzes maak je en hoeveel CO2 komt daarbij per jaar vrij? Hoe kan je de grootste klappers maken? Milieucentraal helpt je verder.
- Hoe maak je een duurzame vakantie? Je vervoersopties op een rij, alsook wat je ter plekke kan doen.
Note: dit is een herwerkte versie van het blog bericht “CO2 compensatie is geen oplossing” (24/5/2018). Op verzoek van onze volgers, nu inclusief praktische handvatten (“Moet ik nu wel of niet compenseren? En hoe dan?”)