De blaadjes worden rood, het regent weer wat vaker en de wind wordt kouder. Welkom herfst, en hallo city-trips! De herfst is namelijk het seizoen voor een onvervalst bezoek aan een mooie stad. Voor een bruisende citytrip dichtbij is Rotterdam de laatste jaren een erg populaire bestemming. Verkozen tot must-see bestemming door de Lonely planet, kreeg de stad vorig jaar 1,1 miljoen hotelgasten. Bij een stedentrip naar Rotterdam denk je waarschijnlijk al snel aan een bezoek aan de Markthal, de Witte de Withstraat en het Museum Boijmans Van Beuningen. Ook aan hippe eetplekken geen gebrek, met hotspots zoals de Fenix Food Factory.
Maar er is meer: voeg ook de haven van Rotterdam toe aan een bezoek aan de stad. Het is misschien niet de eerste bestemming waar je aan denkt, maar het is een heel interessant gebied. Denk aan imposante containerschepen, vervuilende industrie, maar ook zandstrandjes met zeehonden. Of FutureLand, een bezoekerscentrum dat je uitnodigt op zoek te gaan naar de toekomst van de haven, met onder andere veel aandacht voor het klimaat en de energietransitie. Mijn tips voor een bezoek aan de haven:
Tip 1: je kan op veel manieren de haven ontdekken, zelfs per fiets.
De makkelijkste manier om de havens te ontdekken is met de rondvaartboten van de Spido. In ruim een uur krijg je een indruk van de haven. Met zo’n korte rondvaart zie je echter weinig activiteit, die speelt zich te ver van de stad af. Voor een betere indruk en imposantere ervaring kan je ook de Wereldhavendagen bezoeken, waarmee de Rotterdamse haven zich elk jaar presenteert.
Persoonlijk krijg ik op mijn fietstochten de beste indruk van de haven. De massaliteit, de afstanden, de geuren, alles maakt meer indruk dan vanaf de Spido of vanuit een auto of bus. Recent fietste ik van Den Haag naar de Rotterdamse Haven om eens te kijken hoe het er nu uit ziet. Het is een afwisselende tocht door Midden-Delfland en de Beneluxtunnel heen, en met de waterbus via Rotterdam, daar vandaan fietsend weer terug naar Den Haag.
Niet zo’n fiets-fan? Niet getreurd, je kan ook met de waterbus naar Heijplaat, of met de Fast Ferry van Hoek van Holland naar de Maasvlakte.
Tip 2: de oude havens en het dorp Heijplaat.
Rotterdam heeft een lange historie als havenstad. Dichtbij het centrum zijn de Kop van Zuid en omliggende gebieden inmiddels bekende toeristische trekpleisters. Maar daar zijn niet veel havenactiviteiten meer te zien. Meer naar het westen liggen de havens waar in de glorietijd van de passagiersvaart beroemde schepen als de Nieuw-Amsterdam en de Rotterdam werden gebouwd bij de RDM, de Rotterdamsche Droogdok Maatschappij. Zestig jaar geleden werd daar de Rotterdam te water gelaten (ook toen was ik er als schooljongetje al bij). Nu ligt het schip voorgoed afgemeerd in Katendrecht, waar je het kunt bezoeken.
Heijplaat is nog steeds een rustig dorp tussen grote havenbedrijven. Het verschil met de RDM-tijd is dat de bedrijven amper nog een relatie hebben met het dorp. Dat was bij de bouw van Heijplaat heel anders. Alles draaide om de RDM, de Rotterdamse Droogdok Maatschappij.
Toen de RDM werd opgericht, lag de scheepswerf (voor die tijd) erg ver van de stad. De visionaire directeur liet daarom een heel nieuw tuindorp bouwen: Heijplaat. Ook de ‘witte borden medewerkers’ en de directie woonden in het dorp. Hun huizen vormen nog steeds het zogenaamde ‘gouden randje’. De scheepswerf is inmiddels al meer dan twintig jaar verdwenen, maar Heijplaat beleeft nu een heropleving. De oude gebouwen zijn grotendeels gerestaureerd, het dorp is nog bijna ongewijzigd intact, en het wordt steeds meer een centrum voor innovatieve activiteiten.
In het dorp sprak ik een echtpaar dat er al vijfenveertig jaar woont. De man was er geboren en getogen, had er als kind gespeeld, zijn hele leven gewerkt, tot de werf in 1997 definitief sloot. Na een moeilijke periode van verval, zag hij nu met optimisme de nieuwe ontwikkelingen. Het echtpaar had wel veel last van de omliggende bedrijven, die 24 uur per dag veel geluidsoverlast geven. Na ons gesprek zoefden ze met de watertaxi naar het centrum van Rotterdam.
Niet heel ver van Heijplaat, maar toch ook heel geïsoleerd, ligt het voormalige quarantainecentrum voor opvang van zeelieden, die besmet waren met gevaarlijke tropische ziekten. Het is pas in 1934 geopend, maar was al snel niet meer in deze vorm nodig. Sinds 2008 is het een rijksmonument en een kunstenaarscentrum. Toen ik er eens een kijkje ging nemen, werd ik eerlijk gezegd wat teleurgesteld. Het is een slecht onderhouden, rommelig terrein, dat niet uitnodigt tot een bezoek. Hopelijk worden de gebouwen (in de stijl van de Amsterdamse School) opgeknapt en bewaard voor de toekomst.
Ook zin gekregen in een bezoek aan de Heijplaat? Het Havenbedrijf Rotterdam heeft een aardige folder met een wandeling langs een aantal interessante punten op Heijplaat. Je kunt de wandelroute hier downloaden. Vergeet de lange wandeling naar het quarantainegebied, tenzij je daar heel speciale belangstelling voor hebt.
Tip 3: een hart voor duurzaamheid? Bezoek de Maasvlakte
Met een grote sprong gaan we naar de nieuwste ontwikkelingen van de haven: de Maasvlakte. De eerste keer dat ik hier ging fietsen, geloofde ik mijn ogen niet. Alles is er groter dan groot, het is gigantisch. Bovendien is het alsof je op een andere planeet fietst. Mooi? Nou, ik vind het eerder ongelofelijk fascinerend. Ik denk daarbij voortdurend: hoe gaat men hier de energietransitie daadwerkelijk realiseren? Laat je vooral niet afschrikken door mijn foto van de kolencentrales (mega-groot en het zijn er ook nog eens twee!).
Het mooist en indrukwekkendst was de aankomst met de Fast Ferry vanuit Hoek van Holland. Je voer tussen gigantische containerschepen aan de ene kant en een strandje met zeehonden aan de andere kant. Maar de FastFerry is eind 2021 jammer genoeg opgeheven.
Hebben we al die spullen echt nodig? Het is een logistiek wonder dat dit allemaal zijn weg naar de eindbestemming vindt. Eén vrachtwagen met een container is al een groot vehikel op de weg. Treinen, binnenschepen, kleinere zeeschepen, de containers worden binnen korte tijd overgeladen. Niet alle containers arriveren per schip. Op de foto de eerste trein uit China die aankomt in Rotterdam (Waalhaven, dus niet Maasvlakte) met….. 80 containers.
Naar een emissieloos jaar 2050? Bijna 20% van de landelijke uitstoot van CO2 vindt in de haven plaats. Die moet naar vrijwel nul. Als je de havengebieden bezoekt dan krijg je niet de indruk dat er snel einde komt aan het gebruik van fossiele brandstof. Rokende schoorstenen, raffinaderijen, wegen, spoorlijnen en schepen vol containers, overal om je heen zie en voel je de immense stromen goederen. Stel eens dat we geen fossiele brandstof meer gebruiken, niet al die spullen willen kopen die in duizenden containers worden aangevoerd, waar blijft de ‘motor van onze economie’ dan? Hier zie je sterk samengebald het vraagstuk waar we met zijn allen voor staan: hoe krijgen we dit in duurzame banen? Willen we deze steeds maar groeiende stroom aan goederen wel? Gaat die groei nog eindeloos door?
Vooralsnog is Rotterdam hard bezig met het innoveren van dit gigantische proces. Het Havenbedrijf Rotterdam heeft als doel zijn rol als epicentrum van bedrijvigheid te behouden, maar per 2050 met emissieloze industrie en scheepvaart. Milieuorganisaties zetten echter grote vraagtekens bij de opslag van CO2 zoals die wordt voorgesteld door de industrie. Zo zijn er veel meer vragen, die ik zelf erg fascinerend vind.
Mijn aanbeveling is dan ook: Heb je een hart voor duurzaamheid? Bezoek zeker de Rotterdamse haven. Op het eerste zicht misschien een tegenstrijdig advies, maar ik bedoel het serieus. Voor mij is het afschrikwekkend en aantrekkelijk tegelijkertijd. Deze duurzaamheidstransitie is meer dan een uitdaging. En je kunt hier van heel dichtbij volgen of het mooie plannen blijven, of de energietransitie daadwerkelijk met voortvarendheid wordt aangepakt.
Ook het bezoekerscentrum FutureLand kan ik om deze reden van harte aanbevelen. Het is een beetje propaganda door het Havenbedrijf Rotterdam, dus kijk daar een beetje doorheen. En bedenk bij het bezoek dat ook jouw nieuwe spullen waarschijnlijk in die containers zitten.
…En mocht je nog zin en tijd hebben om verder te fietsen, dan is een bezoek aan Brielle aan te bevelen. Een groter contrast dan tussen de Maasvlakte en Brielle is bijna niet denkbaar…
Meer inspiratie voor (korte) vakanties in de buurt: inspirerende staycation verhalen en tips.
Eén reactie
Leuk geschreven. Klein dingetje: het grootste containerschip kan 24.000 containers bergen. Dat is de Algeciras. De beruchte Ever Given die het Suez kanaal blokkeerde kan er een paar minder hebben.
Energietransitie: het is vooral een kwestie van minder consumeren en dan kan het niet anders dat de productie ook gaat afnemen zodra de huizen en gebouwen nul op de meter zijn. Dat moet dus eerst gebeuren. En wat we blijven produceren moet dan groen gebeuren. Veel burgers zien hun individuele verantwoordelijkheid niet of gunnen hun kinderen pret en spullen. De moderne spiegeltjes en kralen. Of hebben er geen boodschap aan. Het zou helpen als energievretende zaken niet meer beschikbaar zouden zijn zoals verre reizen, zware auto’s en motoren, verouderde huizen. En de verschillen in kwaliteit van het bestaan tussen arm en rijk niet laten groeien maar verkleinen. Moet ook want verplichte consumptievermindering geeft het risico van opstanden. En dat moeten we niet hebben.
De media hebben een belangrijke rol in het najagen van consumptie en voeden van ontevredenheid, daar zouden we ook eens iets aan moeten doen.
Maar dat allemaal als persoonlijke opmerking! Ik beperk me tot het laten staan van de auto, niet vliegen, telefoneren in plaats van ergens heen gaan, niet meer uit gaan. Niet iedere dag de kleren in de was en ieder jaar een nieuwe garderobe. Dat soort dingen.